پهنه بندی غلظت کل فلزات سنگین (سرب، روی، کادمیم، نیکل، وانادیم) در خاک های سطحی دشت سرخون (بندرعباس) با استفاده از فناوری های زمین آمار و سامانه اطلاعات جغرافیائی

از گروه عوامل مشکل ساز در اکوسیستم، فلزهای سنگین می باشند که به دلیل غیر قابل جذب بودن و داشتن اثرات فیزیولوژیکی در غلظت پائین بر فعالیت جانداران، دارای اهمیت ویژه ای هستند. بهره گیری از فلزهای سنگین در صنعت و نیاز به برخی از آن ها در فعالیت های فیزیولوژیکی گیاهان و جانداران و همچنین داشتن تاثیر مستقیم بر سلامت بشر، تولیدات کشاورزی و آلودگی محیط، جنبه های گوناگونی دارد که این عناصر را مورد توجه ویژه قرار داده است. مطالعه تغییرات مکانی عناصر سنگین با استفاده از فناوری زمین آمار، یکی از روش های متداول بررسی عناصر سنگین به شمار می رود. این پژوهش با هدف پهنه بندی غلظت کل سرب، روی، کادمیم و نیکل در خاک های دشت سرخون واقع در شمال بندرعباس به کمک فناوری زمین آمار و یافتن روابط بین غلظت عناصر مورد نظر و بازتاب طیفی حاصل از ماهواره irs-p6-liss iii انجام گرفت. در یک فعالیت میدانی تعداد 120 نمونه مرکب خاک به صورت سیستماتیک (900 × 900 متر) از کل منطقه برداشت شد. پس از آماده سازی اولیه نمونه های خاک، مقدار کل عناصر سرب، روی، کادمیم و نیکل به وسیله تیمار با اسید نیتریک 4 مولار در دمای 80 درجه سانتیگراد و توسط دستگاه جذب اتمی اندازه گیری شد. همچنین برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک از قبیل توزیع اندازه ذرات (به روش هیدرومتری)، کربن آلی (به روش اکسیداسیون تر)، ph و هدایت الکتریکی (در عصاره 1:2 خاک به آب) اندازه گیری شد. نقشه های غلظت عناصر سرب، روی، کادمیم و نیکل به کمک فناوری زمین آمار تهیه شد. نتایج نشان داد که منطقه در معرض آلودگی نیکل قرار دارد. آلودگی مرتبط با نیکل در قسمت جنوب شرقی منطقه مشاهده شد، با توجه به نقشه گلباد و قرار داشتن پالایشگاه گاز در 5 کیلومتری جنوب شرقی منطقه، این آلودگی می تواند متاثر از فعالیت پالایشگاه گاز سرخون باشد. نتایج حاصل از تغییرنما ساختار مکانی مناسبی را برای تمامی پارامترهای اندازه گیری شده از خود نشان داد. تغییرنماهای بدست آمده با استفاده از مدل های نمایی و کروی برازش داده شدند. تفاوت در دامنه و همبستگی های معنی دار بین عناصر سنگین می تواند ناشی از تفاوت در منشا این عناصر باشد. در بین عناصر مذکور فقط کادمیم همبستگی با باندهای 2، 3 و 4 داشت، که این موضوع می تواند به دلیل حضور آهن و اکسیدهای آهن در خاک و یا پیوند قوی تر این عنصر با ماده آلی باشد.